د یا محمد او دا سی نور شرکی الفاظ استمعالول لومړی : (یا) عربي لفظ دی چي د نداء یا د یو چا د راغوښتلو لپاره کارېږي ، معنی کله چي څوک بل ته ږغ کوي او د خپلې اړتیا لپاره یې راغواړې نو په یا اواز ورته کوي . دویم : په غیبو علم، غیبي مرسته او له وسائلو پرته بې له الله جل جلاله هیڅوک نه د چا اواز اورېدی شي، نه یې په اړتیا خبرېږي او نه کومک ورسره کولای شي . قرآن کریم وايي :
وَعِندَهُ مَفَاتِحُ الْغَيْبِ لاَ يَعْلَمُهَا إِلاَّ هُوَ وَيَعْلَمُ مَا فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَمَا تَسْقُطُ مِن وَرَقَةٍ إِلاَّ يَعْلَمُهَا وَلاَ حَبَّةٍ فِي ظُلُمَاتِ الأَرْضِ وَلاَ رَطْبٍ وَلاَ يَابِسٍ إِلاَّ فِي كِتَابٍ مُّبِينٍ ( الانعام : ۵۹)
ژباړه : د غیب کیلۍ له ده سره دي چي له ده پرته بل څوک نه پرې پوهېږي ، دی په وچه او سمندر خبر دئ، هیڅ پاڼه نه لوېږي مګر دی پر ې پوه دئ، د ځمکې په تاریکیو کي چي هیڅ دانه نه لوېږي یا لوند او وچ شی، لاکن ټول په څرګند کتاب کي دي .
څر ګنده شوه چي په غیبو علم یوازي د الله خاصیت دئ بل هیڅوک په غیبو علم او پوهه نه لري . یو بل ځای الله جل جلاله وايي:
وَإِن يَمْسَسْكَ اللّهُ بِضُرٍّ فَلاَ كَاشِفَ لَهُ إِلاَّ هُوَ وَإِن يُرِدْكَ بِخَيْرٍ فَلاَ رَآدَّ لِفَضْلِهِ يُصَيبُ بِهِ مَن يَشَاء مِنْ عِبَادِهِ وَهُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ ( سورة یونس : ۱۰۷)
ژباړه : که الله کوم تکلیف درته ورسوي نو له ده پرته یې بل څوک نه شي دوري کولای او که د خیر اراده درته وکړي نو هیڅوک د ده فضل نه شي ردولای، د ده چي په خپلو بندګانو کي چاته خوښه شي فضل پرې کوي .
درېیم : هر انسان چي مړ وي او یا ژوندی خو پر وسائلو لاس بری ونه لري له هغه کومک غوښتل ، مرستې ته یې رابلل ، اواز او فریاد ورته کول د اسلام له اساسي عقائدو سره په ټکر کي دي . په قرآن کریم کي الهي وینا ده :
قُلْ أَمَرَ رَبِّي بِالْقِسْطِ وَأَقِيمُواْ وُجُوهَكُمْ عِندَ كُلِّ مَسْجِدٍ وَادْعُوهُ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ كَمَا بَدَأَكُمْ تَعُودُنَ ( سورة الاعراف : ۲۹)
ژباړه : ورته ووایه ! زما رب د انصاف امر کړی ، د هرې سجدې پر مهال مو مخونه سیده کړئ او دئ په اخلاص راوبولئ، لکه څرنګه چي يې تاسو اول ځل پیدا کړاست همداسي به مو راوګرزوي .
یو بل ځای وايي:
وَمَنْ أَضَلُّ مِمَّن يَدْعُو مِن دُونِ اللَّهِ مَن لاَّ يَسْتَجِيبُ لَهُ إِلَى يَومِ الْقِيَامَةِ وَهُمْ عَن دُعَائِهِمْ غَافِلُونَ ( الاحقاف : ۵)
ژباړه : او تر هغه به څوک بې لاري وي چي داسي څوک وربولي چي تر قیامته یې بلنې ته ځواب نه شي ورکولای او د دوئ په بلنه خبر نه دي .
د دې او داسي نورو قرآني آیتونو په رڼا کي ویلای شو چي مړی او هغه ژوندی انسان چي اسبابو ته لاس رسی نه لري نه د بل اواز اوري او نه کومک ورسره کولای شي . څلورم : هر څوک چي مړ شي نو له دې دنیا سره یې اړیکې شلېدلي ، برزخي ژوند یې پیل شوی او د دې دنیا په حالاتو نه شي خبرېدای . په قرآن کریم کي الله جل جلاله وايي :
وَمِن وَرَائِهِم بَرْزَخٌ إِلَى يَوْمِ يُبْعَثُونَ ( المؤمنون : ۱۰۰)
ژباړه : د دې مړو له ها خوا د قیامت تر ورځې پرده ده .
همدارنګه الهي ویناده :
وَمَا أَنتَ بِمُسْمِعٍ مَّن فِي الْقُبُورِ ( فاطر : ۲۲)
ژباړه : ته یې په هغه چا نه شي اورېدای چي په قبرونو کي دي .
نو جوته شوه چي مړي نه د دنیا په حالاتو خبر دي او نه څه اورېدای شي . پور تنیو څلورو اساسي ټکو ته په پام ویلای شو چي یا محمد، یا چهاریار، یاغوث الاعظم او یا عبد القادر جیلاني الفاظ سخت ناروا او دقرآن مخالف دي، ځکه په یا سره هغه چاته اواز کېږي چي اوري او ستا مرسته کولای شي نو پورتني اشخاص خو مړه دي ، نه اواز اوري او نه له چاسره مرسته کولای شي ، له همدې امله اړینه ده چي د داسي ناروا الفاظو له کارولو ډډه وشي . باید یادونه وکړم چي د انسان لپاره د غوث الاعظم لفظ کارول هم ناروا دي ، ځکه د غوث معنی ده فریاد اورېدونکی او د اعظم معنا ده تر ټولو لوی ، نو مطلب دا شو چي تر ټولو لوی فریاد اورېدونکی او له الله پرته بل تر ټولو لوی فریاد اورېدونکی نه شته
